مطالعات کمزاری به صورت علمی و به دور از حدس و گمان، از سال‌های آغازین قرن بیستم آغاز شد، در حالی که پیش از آن، خبری از مطالعات علمی درباره زبان کمزاری نبود. در قرن نوزدهم شاهدان از زبانی ناشناس خبر دادند که در رئوس الجبال مسندم عمان تکلم می‌شود.
مطالعات کمزاری: آغاز
سکونت گویشوران کُمزاری زبان، در دو سوی یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های اقتصادی و سیاسی جهان، سبب توجه محققان و ناظران غربی به این قوم و زبانشان در دو قرن گذشته شده‌است. در قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم میلادی گروهی از جمله وایت لاک (1838م.)، پلگریو (1866م.)، راس (1874م.)، و زویمر (1902م.) پس از مشاهدۀ گویشوران کمزاری‌زبان در مسندم و لارک، به حدس و گمان دربارۀ این زبان روی آوردند و بعضی از آنان آن را لهجه‌ای نامفهوم از عربی پنداشتند.
مطالعات کمزاری در قرن بیستم
اما جایاکار )1902م.( طی ضمیمه‌ای مختصر بر مقاله‌ای دربارۀ لهجه شِحّی زبان عربی، و توماس )1930م.( در مقاله‌ای هفتاد صفحه‌ای، گردآوری واژگان و قواعد آوایی و دستوری زبان کمزاری را آغاز و بر ایرانی بودنِ این زبان تاکید کردند. این تحقیقات دهه‌ها اساس کار محققان دربارۀ کمزاری بود. به این دو باید تحقیق منتشر نشدۀ اُ. پ تروُر را نیز افزود که نسخه‌ای از آن سال‌ها بعد به دست مرگنشتیرنه رسید و در بررسی حداقل یک واژه مورد استفاده و ارجاع قرار گرفت. مرگنشتیرنه (1927م.) نخستین کسی بود که از داده‌های گردآمدۀ کمزاری برای بررسی واژه‌ای در زبانی دیگر (پشتو) استفاده کرد و بدین ترتیب بررسی جزئی واژه‌های کمزاری را آغاز کرد. پس از او، محققانی همچون بیلی (1931 و 1933م.)، مکنزی (1967م.)، چئونگ (2007م.)، شوارتز (2012م.) و… در آثار خود به بررسی و ریشه‌شناسی برخی واژه‌های کمزاری پرداختند.
با استفاده از داده‌های توماس و جایاکار، زبان کمزاری در کنار سایر زبان‌های ایرانی نیز مورد بررسی قرار گرفت. مرگنشتیرنه (1958م.)، ارانسکی (1963م.)، شروو (1989م.) و مالچانووا (1997م.) در آثار خود، کمزاری را به عنوان یکی از زبان‌های ایرانی جنوب غربی از دیدگاه واجی، آوایی، صرفی و نحوی بررسی و برخی ابهامات و اشتباهات آثار توماس و جایاکار را اصلاح کردند.
مطالعات کمزاری در قرن بیست‌ویکم
در قرن بیست و یکم، نیاز به گردآوری مجدد داده‌های کمزاری بیش از پیش احساس شد. در این دوره کریستینا ون‌در وال آنونبی و سعید الجهضمی ضمن گردآوری مجدد داده‌های زبان کمزاری، به بررسی آنها پرداختند. اریک آنونبی، پاکزاد یوسفیان و آزیتا افراشی نیز در این دوره برخی جزئیات زبان کمزاری را بررسی کردند.
نقد مطالعات کمزاری
صحبتهای سید امیرمهدی اصغری در انجمن آژیار با موضوع بررسی مطالعات زبانشناسانه پیرامون زبان کمزاری به عنوان یک زبان ایرانی را در فیلم زیر تماشا کنید:
مطالعات زبان کمزاری
| دوره زمانی | پژوهشگر | شیوه کار |
|---|---|---|
| نیمه اول قرن بیستم | جایاکار (۱۹۰۲) | گردآوری و بررسی داده‌ها با پژوهش میدانی برای اولین بار |
| توماس (۱۹۳۰) | ||
| نیمه دوم قرن بیستم | ارانسکی (۱۹۶۳) | بررسی کمزاری در کنار سایر زبان‌های ایرانی با استفاده از داده‌های پیشین |
| شروو (۱۹۸۱) | ||
| مالچانووا (۱۹۹۷) | ||
| قرن بیست‌ویکم | اریک آنونبی (۲۰۱۳ و…) | گردآوری و تحلیل مجدد داده‌های کمزاری |
| کریستینا ون‌در وال آنونبی (۲۰۱۴ و…) | ||
| سعید الجهضمی (۲۰۱۵) | ||
| س.ا.م اصغری (۲۰۲۲) |
دیدگاهتان را بنویسید